Geen contract, toch een overeenkomst: de duurovereenkomst

Tjibbe Tjerkstra vaart al meer dan 25 jaar op het ms Linde. Tjerkstra heeft nooit een contract getekend met zijn bevrachter Boom B.V. omdat hij een vrij man wil zijn. Hij kon het goed vinden met Boom senior en is dus altijd bij Boom B.V. gebleven.

Een paar maanden geleden is Boom sr. met pensioen gegaan. Boom jr. heeft het roer overgenomen, maar houdt er een heel andere stijl op na. Tjerkstra heeft al een paar keer bijna ruzie gehad met Boom junior.

Na een volgende bespreking barst de bom en staan Tjerkstra en Boom jr. ruziënd tegenover elkaar. Tjerkstra heeft er genoeg van en wil weg, voor iemand anders varen, maar kan dat zomaar? Hij belt zijn advocaat mr. Lex Specialis voor advies. Mr Specialis legt uit.

Als partijen langere tijd zaken doen, kan er sprake zijn van een duurovereenkomst. Het is voor een duurovereenkomst niet nodig dat er iets op papier staat of dat partijen hebben afgesproken dat er een duurovereenkomst is. Een duurovereenkomst ontstaat door verloop van tijd. Behalve de duur van de relatie spelen meerdere dingen een rol bij het ontstaan van een duurovereenkomst: eventuele exclusiviteit, verwachtingen van partijen en de (on)mogelijkheden om ergens anders de prestaties te krijgen.

Tjerkstra probeert het met Boom jr. te hebben over beëindiging van de samenwerking, maar Boom jr. wil van niets weten; hij heeft contracten met zijn opdrachtgevers afgesloten en heeft de scheepsruimte van de Linde nodig om te kunnen voldoen aan zijn verplichtingen.

Tjerkstra voelt zich klemgezet; moet hij nu altijd voor Boom jr. blijven varen?

Mr Specialis biedt uitkomst: ook als er sprake is van een duurovereenkomst, wordt niemand gedwongen altijd voor dezelfde bevrachter te blijven varen. Het is in principe mogelijk een (duur)overeenkomst waarin geen looptijd is vermeld, op te zeggen. Wel moeten partijen elkaars belangen in het oog houden. Een redelijke opzegtermijn is daarbij heel belangrijk. Wat een redelijke termijn is, hangt onder meer af van de mogelijkheid om vervangende diensten ergens anders te krijgen, de reden voor opzegging en de belangen van de verschillende partijen.

Bij de opzegging van een duurovereenkomst spelen ook andere zaken een rol: de belangen van partijen, duur van de overeenkomst, wel/geen exclusieve relatie, afhankelijkheid (is de ene partij voor zijn voortbestaan afhankelijk van de andere partij), opgewekte verwachtingen (mochten partijen er van uit gaan dat er lang zou worden samen gewerkt of was beëindiging van de samenwerking te verwachten) en (onlangs) gedane investeringen.

Er zijn ook duurovereenkomst voor bepaalde tijd (bijvoorbeeld een overeenkomst afgesloten voor 10 jaar). Deze zijn niet opzegbaar, tenzij er sprake is van onvoorziene omstandigheden. De rechter neemt niet snel aan dat van dergelijke omstandigheden sprake is.

Het komt, bij duurovereenkomsten, erop neer dat partijen worden beschermd tegen beëindiging van de relatie van de ene op de andere dag, als partijen erop mochten vertrouwen dat ze langere tijd zaken met elkaar zouden doen.