Gevolmachtigde bij een levenstestament: lopen op eieren

Schipper Marten Meesch heeft een scheepvaartonderneming. Hij heeft meerdere schepen, maar toch zit het hem de laatste tijd niet mee. Hij is af en toe de draad kwijt en hij zit niet lekker in zijn vel. Na een bezoek aan de dokter wordt er een ernstige aandoening geconstateerd, waaraan Meesch met spoed moet worden geopereerd. Meesch is een poosje niet in staat zijn bedrijf te leiden. Daarom laat hij bij de notaris een levenstestament opstellen, waarin zijn dochter Heleen als gevolmachtigde wordt aangewezen. 

Na de operatie blijkt Meesch nog erg verzwakt. Ook is niet duidelijk of de operatie helemaal is gelukt. Dochter Heleen moet op basis van het levenstestament als gevolmachtigde gaan handelen, maar gaat eerst even bij advocaat mr Specialis langs om te bespreken wat de aandachtspunten bij een levenstestament zijn.

Ingangsdatum 

Vanwege de ingrijpende gevolgen van een levenstestament is het belangrijk om zo objectief mogelijk vast te stellen wat de ingangsdatum en de einddatum van het levenstestament is. Een ingangsdatum kan zijn: datum operatie, of indien iemand geestelijk achteruitgaat het moment dat iemand niet meer zijn eigen wil kan bepalen. Dit laatste is een lastig punt: zorg ervoor dat een arts (niet de eigen huisarts) vaststelt dat de persoon in kwestie niet meer wilsbekwaam is, anders loopt u het risico achteraf van de volmachtgever of familieleden het verwijt te krijgen ten onrechte op basis van het levenstestament te hebben gehandeld.

Het kan ook zijn dat er sprake is geweest van een direct ingegane volmacht, in het vertrouwen dat deze volmacht alleen gebruikt wordt als het nodig is.

Inhoud levenstestament 

In het levenstestament kan een algemene volmacht zijn afgegeven of een bepaalde volmacht (bijvoorbeeld alleen voor het regelen van het bedrijf of tot een bepaald bedrag).

Op basis van een levenstestament is het normaal gesproken niet toegestaan handelingen te verrichten die in het voordeel zijn van de gevolmachtigde. Dit om te voorkomen dat de gevolmachtigde geld en dergelijke van de volmachtgever naar zichzelf toesluist. De gevolmachtigde moet het vermogen van de volmachtgever beschermen en bij strijd tussen de eigen belangen en de belangen van de volmachtgever, een heel duidelijk weloverwogen en goed beargumenteerde keuze maken (die achteraf ook te verdedigen is).

Er geldt een expliciet verbod op het doen van schenkingen in welke vorm dan ook door de gevolmachtigde ten gunste van de gevolmachtigde, ten laste van de volmachtgever.

Als gevolmachtigde Heleen bijvoorbeeld betalingen ten laste van vader aan zichzelf doet, dan zijn dit ‘nietige handelingen’. De bedragen zullen, als Heleen daarop wordt aangesproken, door Heleen aan vader moeten worden terugbetaald. Mocht vader overlijden, dan kan een familielid rekening en verantwoording eisen van Heleen en ook dan is het mogelijk dat Heleen bedragen die zij ten onrechte ten laste van vader heeft uitgegeven, aan de nalatenschap moet terugbetalen.

Een volmachtgever zoals Meesch mag erop vertrouwen dat de gevolmachtigde alleen handelt als het noodzakelijk is.

Om misbruik te voorkomen, is het handig om bijvoorbeeld alle kinderen een volmacht te geven en/of een toezichthouder (bijvoorbeeld de accountant) te benoemen die periodiek (eens per kwartaal of per half jaar) de gang van zaken controleert.